Himphamp
Geplaatst op januari 17, 2003 | Gearchiveerd onder Geen categorie | Comments Off on Himphamp
De himphamp blijft verbazen.
Zeventien was Hedenlands toen Nieuwe Sprookjes van de Lage Landen verscheen, het vervolg op Sprookjes Van de Lage Landen, samengesteld door Hans Sleutelaar en Eelke de Jong, dat in 1972 verscheen, een groot succes was en twee jaar later een vervolg kreeg. Oh ja, die Lage Landen Sprookjes, dat was iets. Niettemin nooit iets in gelezen, kennelijk, want in Nieuwe Sprookjes van de Lagen Landen staan maar liefst twee verhalen over de himphamp. Of wel gelezen en weer vergeten, zoals in het geval van Broodje Aap? (Sprookjes van de Lage Landen en Broodje Aap, twee nonfictie-hits uit de jaren zeventig. Himphamp is een seventies woord).
Hoe dan ook, op pagina 121 van Nieuwe Sprookjes Der Lage Landen staat De levende himphamp en het daarop volgende verhaal op pagina 126 heet De himp-hamp-houvast. (Let op hoe himphamp eerst aan elkaar en vervolgens los wordt geschreven). ‘In beide
verhalen blijft een groep mensen en dieren aan elkaar kleven, maar met name het eerste verhaal lijkt sterk op het verhaal dat in uw artikel geciteerd is,’ schreef René de Bruijn, verwijzend naar de himphampvertelling in Broodje Aap van Ethel Portnoy, zoals besproken in Hedenlands van 21 november jl. In Portnoy’s omschrijving is de himphamp iets ‘waarop in obscene houdingen de vrouw, haar minnaar en de dienstmeid aan elkaar vast zitten.’ Uit dat ‘waarop’ leidde Hedenlands af dat de himphamp een afbeelding was, een tafereel. Een houtsnijwerk bijvoorbeeld, gezien de Finse oorsprong van het verhaal.
Dit echter, blijkt nu, is een dwaalspoor.
Deze himphamp bestaat uit echte mensen en voorwerpen, die op magische wijze aan elkaar gekleefd zijn! Wie of wat ze aanraken komt vast te zitten en zo ontstaat een bonte kluwen die aan het eind van het verhaal als bij toverslag weer wordt ontbonden. In De Levende Himphamp begint het met overspel, waarbij de overspeligen in de daad aaneengesmeed worden zoals dat in werkelijkheid soms met dieren gebeurt, een analogie die in Broodje Aap ook genoemd wordt. (Het gedonder begint overigens net vóór het overspel, als de man nog even een plas doet en aan de pispot vast komt te zitten, maar dat zal wel zijn omdat het boek ook voor kinderen bedoeld is. Later komt een koe aan de himphamp vast te zitten en vervolgens ook de stier die de koe bespringt, maar Peter Vos, illustrator, vereeuwigt het tafereel vlak vóór dat moment, als de stier nog netjes op vier poten staat.)
In De himp-hamp-houvast gaat het om een arm jongetje die van een heer een gouden bok krijgt, waar iedereen die hem aanraakt aan vast blijft zitten. Met de merkwaardige parade die zo ontstaat weet hij een prinses die het lachen verleerd is aan het lachen te maken, en als beloning mag hij met haar trouwen.
Angst en publieke schande (ontdekking van overspel), serendipiteit (fortuin vinden door een speling van het lot), paradise lost (de verloren welvaartsmachine uit de Kalevala), de meest uiteenlopende thema’s en motieven kleven zich aan elkaar vast.
En het is nog niet voorbij. Want wat leest Hedenlands achterin Nieuwe Sprookjes van de Lage Landen, bij de voetnoten? ‘Een himphamp is letterlijk een lang toestel om een lat in het hek van een molenwiek te drijven.’ Wéér een nieuwe betekenis. Opnieuw iets in de agro-technische sfeer (denk aan de himphamp als slootkantschraper) en toch weer heel anders. Het is net alsof Hedenlands met deze stukjes zelf ook een himphamp aan het m