Deel 1: Over Nederdutch

Geplaatst op maart 1, 2004 | Gearchiveerd onder Geen categorie | Reageer

Martine: Kijkend naar Nederlandse televisieprogramma’s zult u wel eens denken: wat zeggen ze nú weer? Wat wordt dáármee bedoeld? Jan Kuitenbrouwer is taalcolumnist, hij schreef diverse populaire boeken over eigentijdse taalverschijnselen, en hij komt ons af en toe een beetje bijpraten over de laatste ontwikkelingen in het moderne Nederlands, of, zoals hij het noemt, het Hedenlands.

Jan, wij kregen onlangs een mailtje van een Kijker uit Ontario, Canada, die zich afvraagt waarom Nederlanders tegenwoordig zoveel Engels gebruiken. Het lijkst soms wel alsof ik naar de Canadese televisie kijk! zegt hij.

JK: Ja Martine, ik kan me voorstellen dat immigranten (expats?) dat opvalt, want rien twintig jaar geleden was dat veel en veel minder. Het heeft natuurlijk te maken met de mobiliteit, de mondialisering en de telecommunicatie, waardoor wereldtalen vanzelf dominanter worden, maar in Nederland speelt ook nog wel iets meer mee, namelijk dat wij altijd graag laten merken dat we een woordje over de grens spreken, dat we geen provincialen zijn, maar wereldburgers, kosmopolieten. In de achttiende eeuw was er een enorme invloed van het Frans op onze taal, toen kreeg je de gallicismen, bonbonnière, plafonnière, au fond, en passant, enfin, dat soort uitdrukkingen, in de negentiende en het begin van de twintigste was de Duitse invloed heel sterk, überhaupt, sowieso, fremdkörper, unheimisch, de zestiger jaren…’

Martine: Is dat een germanisme?

JK: Ja, officieel moet je in het Nederlands de jaren zestig zeggen, maar je ziet al, sommige van die dingen burgeren volkomen in, zodanig dat mensen niet meer weten dat ze uit een andere taal komen. Nou, en na het Frans en het Duits heb je in deze tijd, sinds de tweede wereldoorlog, zeg maar, dus het Engels. Daar heb je ook zo’n voorbeeld: weekend, mensen van onze generatie weten nog net dat engels voor weekeinde is, maar veel kinderen hebben daar geen idee van, die zien het als een Nederlands woord. Of ketchup, wat natuurlijk eigenlijk ketch-ahp is.

Martine: Okee…

JK: Ook zoiets, okay, dat wordt ook nauwelijks nog als Engels ervaren.

Martine: Ja, en wat deze mailer ook schrijft: veel van dat Engels wordt ook op z’n Nederlands uitgesproken. Dat zijn we zelf even gaan controleren trouwens, late we daar eerst even naar kijken.

INSTART: Voxpop over Engelse woorden en hun uitspraak.

Fun, bijvoorbeeld als los woord, en dan in een zin: ‘That’s not funny.’

Sun, Times (bijvoorbeeld als los woord en als krant, kijken of dat verschil maakt), Guardian, Daily Mirror,

Cut (bijv. los en in een zin: ‘Cut! riep de regisseur.’)

Smile (bijvoorbeeld eerst los en dan in zinsverband: ‘Hij had een enorme smile op z’n gezicht’.)

Manchester (Los en in een zin: ‘Hij droeg een manchester jasje.’)

Work (eerst los, en dan als ‘workshop’)

Job (eerst los, en dan in zin: ‘Een leuke job.’)

Corned beef (mensen zeggen vaak kornéd bief, terwijl het kornd bief moet zijn)

Sweater (mensen zeggen vaak swieter, terwijl het swetter is)

Martine: En?

JK: Wat je dus ziet is dat die woorden los vaak in eerste instantie als Nederlands worden opgevat, en dus Nederlands uitgesproken. Mensen zeggen ‘fuk’, ipv fuck, of ‘kumpenie’ ipv company.

Als je dat veel om je heen hoort, dan ga je dat overnemen. En: Nederlanders willen niet raar zijn: doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Dus exotische klanten als THE en die UH van fun, daar generen Nederlanders zich een beetje voor. Mijn Franse leraar op school zei: als je denkt: ik stel mezelf vreselijk aan, dan is het goed. Nou, dat doet een Nederlander niet graag. We lopen graag in de pas en aanstellers krijgen op hun kop. Als ik bij de slager corned beef bestel corrigeert hij mij: ah, meneer bedoelt konrnéd beef.
Dat is Nederland: kosmopolitisch, maar op z’n Hollands.

Martine: Hartelijk dank Jan Kuitenbrouwer.
Heeft u meer vragen of opmerkingen op het gebied van taal, mail ons …ADRES
of surf naar www.hedenlands.nl waar u Jan Kuitenbrouwers columns kunt lezen en met hem in discussie kunt gaan.

Reacties

Laat een bericht achter