Leiden en/of Lijden
Geplaatst op oktober 15, 2004 | Gearchiveerd onder Geen categorie | Reageer
(klik om te vergroten)
Op dinsdag 14 september werd premier Balkenende opgenomen in het ziekenhuis vanwege een ernstige ontsteking aan zijn voet. Daar ligt hij nog steeds. John Kennedy, Ronald Reagan, Francois Mitterrand, Bill Clinton, Helmut Kohl, Tony Blair, Guy Verhofstadt, ze kwamen gedurende hun bewind allemaal een keer in het ziekenhuis terecht. Het eerste dat zij deden was het uitgeven van een persoonlijke verklaring. Globale strekking: ‘Hallo Volk, ik lig hier, vervelend, maar geen zorg, ik heb de touwtjes in handen.’ Ook verschenen zij, als het wat langer duurde, op een gegeven moment voor de camera.
Van Balkenende werd niets vernomen, geen woord, geen beeld.
Balkenende communiceerde niet met ons via de RVD, nee, de RVD communiceerde met ons over Het Geval Balkenende. Zeven uitvoerige persberichten werden uitgeven vol medische details over De Ontstoken Voet, die daardoor met de dag grotere afmetigen aannam in de publieke verbeelding. Hoogtepunt vormde de bekendmaking dat Balkenende voor zijn revalidatie zou worden voorzien van ‘speciale schoenen’.
Het effect is dat wij hem straks, als hij weer aan het werk is, nog geruime tijd zullen zien als een verminkte voet in een speciale schoen met een minister president erop.
Dat de RVD zelf de medische voorlichting verzorgde is in dit soort gevallen overigens ongebruikelijk, meestal wordt dit aan het medisch team overgelaten (uiteraard in overleg) en beperkt de regeringsvoorlichter zich tot politiek-bestuurlijke aspecten. Zo blijven de patient en de regeringsleider optisch gescheiden. Het streven van de RVD lijkt te zijn om de een volledig te laten verdringen door de ander.
Afgelopen vrijdag, een maand na zijn opname, gaf de RVD voor het eerst een foto vrij van Balkenende in het ziekenhuis. U ziet hem hierboven links.
Mijn eerste associatie was met het soort foto’s dat je wel eens in Story of Privé ziet staan: schlagerzangeres is van de trap gevallen en bedankt haar fans voor de vele bloemen en teddyberen. Maar is er ook een meer objectieve manier om zo’n foto te beoordelen?
Aan de hand van soortgelijke foto’s, bijvoorbeeld?
Vergelijken we hem bijvoorbeeld met de eerste foto die van Ronald Reagan werd vrijgegeven, daags nadat hij in juli 1985 ‘major surgery’ onderging wegens darmkanker (hierboven rechts, maker: Pete Souza), dan vallen een paar dingen op.
Reagan ligt in een suite die luxueus is, en toch sober. Telefoon, klok, zitje met telefoon, wat wandversiering voor de sfeer, keurige schemerlamp. Precies wat je nodig hebt om als zieke staatsman door te kunnen regeren, niet meer, maar ook niet minder.
Balkenende verblijft zo te zien op een standaardkamer, waar je, zoals iedereen weet, amper je kont kunt keren en met stoelen moet gaan slepen als je meer dan twee man op bezoek krijgt. Geen bureau; als hij iets te schrijven heeft moet hij de bloemen opzij zetten. Onze premier is een professional, dat zie je aan alles.
En die verbonden voet in beeld, wat moeten we daar uit opmaken? Dat het echt waar is? Dat de premier heus niet ‘schoolziek’ is, zoals ze in Kopspijkers zeiden? Als de RVD verklaart dat de premier iets aan zijn voet heeft, dan kunnen we dat toch wel aannemen? Of niet? Les 1 van de PR: nooit ontkennen voor je beschuldigd bent.
Voor al die bloemstukken en dat kratje wenskaarten op de grond geldt hetzelfde. Alles is gedaan om er zoveel mogelijk in beeld te brengen. Wat moeten ze bewijzen? Dat Balkenende ooms en tantes heeft? Dat hij best geliefd is? Was daar twijfel aan? Hoezo, hij is toch onze leider?
Maar, nu we het er toch over hebben, veertien bloemstukken en een curverdoos beterschapskaarten, is dat niet een beetje weinig? Is er meer? Hoeveel meer?
Kortom: You can’t win, niet aan beginnen.
Reagan’s communicatoren hebben beter nagedacht. Eén ballon hangt er aan de lamp. Hij heeft duizenden, honderdduizenden bloemstukken en ballonnen gekregen, natuurlijk, en die staan allemaal veilig in de opslag, maar die ene (van zijn favoriete kleinkind?), die hangt bij zijn bed. Als extra speciaal exemplaar of als symbool voor de ontelbare andere die hij ontving, het kan allebei. Briljant.
Waar Reagan mee bezig is, is duidelijk, hij bespreekt staatszaken (de staande man is Don Regan, toen zijn chief of staff), maar Balkenende, wat zit hij daar eigenlijk te doen, in dat uitgespaarde hoekje van de bloementafel? Een kruiswoordpuzzel? Die kaartjes te beantwoorden? Niets beters te doen?
Zie overigens die dossiermapjes van Reagan: twee dunne groene mapjes, met uitsluitend de aller-allerbelangrijkste zaken erin. Nog eens iets anders dan die ‘loodgieterstassen’ waar de RVD zo graag mee schermt. Balkenende krabbelt op, hij jaagt er weer af en toe een loodgieterstas doorheen. Wat is die man? Corrector?
Maar de grootste fout van deze foto is dat Balkenende niet ligt en in pyjama is, zoals Reagan. ‘Nee, niet in bed,’ hebben ze bij de RVD gezegd, ‘en geen infuus, dat staat zo ziek. Kleed hem aan en zet hem aan tafel. Fit, actief.’
Fout!
Als Balkenende weer fit is, waarom houdt hij zich dan nog schuil in een ziekenhuis te Capelle? Waar is het wachten op? Dat het Nederlandse Voorzitterschap van de EU voorbij is?
Wat wil het volk van zijn leider? Dat hij een paar dagen na major surgery, in bed, aan het infuus, alweer dossiers doorneemt met zijn stafchef, of dat hij, ogenschijnlijk weer fit, in spijkerbroek en sporthemd nog wat rondhangt in een regionaal ziekenhuis? Terwijl het land op z’n kop staat? Is onze premier misschien een beetje aan het hospitaliseren?
De foto van Ronald Reagan is in alles een bevestiging van hoe hij graag gezien wil worden, de foto van Balkenende is één grote ontkenning van hoe hij bang is om gezien te worden. De foto van Reagan zegt: ik zou achter mijn bureau willen zitten maar ik kan nu eenmaal niet, de foto van Balkenende zegt: ik zou best weer achter mijn bureau kunnen zitten, maar ik maak eerst nog even deze puzzel af. Reagan oogt zwak en daardóór sterk, Balkenende oogt sterk en daardoor zwak.
Heeft de RVD het eigenlijk wel goed voor met onze premier?
‘Ach, ze lopen daar 20 jaar achter,’ zei een PR-expert zaterdag op de radio, naar aanleiding van de publicatie. De foto van Reagan is van 1985, dus die schatting lijkt me aan de lage kant.
De foto hierboven is ook een goed voorbeeld van hoe Balkenende kort na zijn opname een levensteken had kunnen geven. Misschien moeten ze de bij de RVD het fotoboek ‘Unguarded Moments’ eens aanschaffen, van eerder genoemde Pete Souza, een van Reagan’s lijffotografen toen hij in het Witte Huis zat.
Leslie Janka, Reagan’s woordvoerder in het Witte Huis, heeft ooit gezegd: “Het was allemaal PR. Een PR-outfit die het tot President schopte en het land overnam, daar hebben we het over. Ze stelden een begroting op, voerden buitenlands beleid, maar alleen omdat dat nu eenmaal moet van de grondwet. Hun enige echte, allesoverheersende activiteit was Public Relations.’
Geen ideaal staatkundig model misschien, maar voor iemand in de politieke communicatie wel een leerzame periode om te bestuderen, lijkt me.
Reacties
Laat een bericht achter