Iets substantieels
Geplaatst op november 29, 2004 | Gearchiveerd onder Geen categorie | Reageer
Het is maar goed dat van Gogh gecremeerd is, al dat omdraaien in zijn graf zou hij niet volhouden.
Ontving een mailtje van Joost Zwagerman. Hij is boos, omdat ik zijn stuk in Trouw van vorige week zaterdag bekritiseerde. Dat stuk ging over Jan Blokker en Anil Ramdas. De eerste heeft volgens Zwagerman niet gepast gereageerd op de moord op Theo van Gogh, de tweede heeft een andere kampioen van het vrije woord gedist, te weten VVD-kamerlid ‘Ayaan’ (die sinds enige tijd geen achternaam meer heeft, zoals Prince, Madonna en Heino.)
Blokker spotte met de ijdelheid van Boris Dittrich en Paul Cliteur en typeerde Max Pam’s verzuchting, daags na de moord, dat hij wel weg zou willen uit Nederland als ‘een nieuwe vorm van koketterie.’ Ramdas suggereerde dat ‘Ayaan’ het wel eigenlijk wel prettig vond om te worden beveiligd door de DKDB. ‘Bedreigd worden door fanatieke moslims en beveiligd worden door de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging komen over als een verdienste,’ schreef hij. Die zin irriteert mij óók, maar vooral omdat hij vaag en lelijk is. Sterker: het is een laf zinnetje. Ramdas suggereert dat Ayaan Hirsi Ali (zo heet ze) het bedreigd-&-beveiligd-worden als een verdienste ziet, als een interessant status-object, maar dat durfde hij niet te schrijven, dus dat werd: ‘overkomen als.’ Geen handige oplossing trouwens, want die woordkeus wijst naar wat er vermoedelijk echt aan de hand is: projectie. Daardoor ga je nadenken over de vraag of Anil Ramdas het zélf misschien als een verdienste zou beschouwen om bewaakt te worden door de DKDB, en dat kan niet zijn bedoeling zijn geweest. Het is dus een ongepaste insinuatie, die voor de goede lezer meer zegt over de auteur dan over zijn onderwerp. Tja, de kranten staan er vol mee.
Tegen dat voorspelbare, puriteinse gevit van Blokker op ijdelheid valt natuurlijk ook wel iets in te brengen, al was het maar omdat zijn neus hem nog wel eens in de steek laat. Hij schreef bijvoorbeeld dat Theo van Gogh niet ijdel was, en dan zit je er echt een heel eind naast. Ik heb van Gogh heel goed gekend en ik schat dat hij minstens zo ijdel was als ik, en u mag van mij aannemen dat dat fors bovengemiddeld is. (Zijn zus zei het bij de crematie trouwens ook.)
Goed. Dus Anil Ramdas is doorzichtig en Jan Blokker is kortzichtig. Ik zou haast zeggen: duh. Is dat alles dat Zwagerman heeft op te merken naar aanleiding van Van Gogh’s dood? Nee, er was ook nog de uit de lucht gegrepen veronderstelling dat je in geval van oorlog beter bij Theo van Gogh kon onderduiken dan bij een van die twee columnisten.
Blokkers en Ramdas’ opmerkingen zijn volgens hem ‘tekenend voor het tergende cynisme onder columnisten die doorgaan als boegbeelden van fatsoen en propere moraal.’
Uit dat voorzetsel ‘onder’ begrijp ik dat zijn verwijt niet alleen Jan en Anil treft, maar de Nederlandse columnist in het algemeen. Dat lijkt me onzin. Er is veel te zeggen over de manier waarop Nederlandse columnisten gereageerd hebben op de moord op van Gogh, maar ‘tergend cynisme’ ben ik niet tegengekomen. In tegendeel. Ja, de parmantige manier waarop Paul Cliteur zijn pen neerlegde vanwege ‘de verharding van het debat’, daar moesten sommige columnisten een beetje om lachen, vooral degenen die veel feller te keer gaan, wel bedreigd worden en gewoon doorpubliceren. En die, toen van Gogh vermoord werd, allesbehalve tergend cynisch maar oprecht verontwaardigd reageerden.
‘Dat jij mijn stuk verkleint tot een persoonlijke afrekening is niet alleen dwaas maar ook veelzeggend over de manier waarop jij het hebt gelezen of hebt willen lezen,’ schrijft Zwagerman. ‘Jammer, hoor, want ik kaartte iets substantieels aan.’
Zwagerman vermoedt hier boze opzet die er in het geheel niet is, ik heb juist reuze mijn best gedaan iets ‘substantieels’ in zijn stuk te ontdekken, het is alleen niet gelukt.
Als je iets kunt zeggen over ‘de Nederlandse columnisten’, voorzover die verzameling bestaat, dan is het eerder dat ze te weinig afstand nemen en onvoldoende inzien dat het om veel meer gaat dan de vrijheid van meningsuiting of de radicalisering van de islam. Om de beschamende zelfoverschatting der babyboomers, bijvoorbeeld, die in de jaren zeventig hun mars naar de instituties voltooiden (het heette ‘door’, maar het werd ‘naar’), hun plaats op het pluche innamen en de ogen sloten voor alles wat er daarna misging in de samenleving, inclusief de immigratie.
Zij speldden zichzelf het Okidoki Erekruis van Verdienste op, en alles wat zij deden was welgedaan. Hé, zij hadden toch de witkar uitgevonden? Dat die dingen met lege banden in hun stalling stonden te roesten zagen ze niet, zelf gebruikten ze namelijk gewoon de tram. En later hadden ze een auto met chauffeur. Handig hoor, had je bijna nooit meer contact met de werkelijkheid.
Dat het precies die generatie was die vorige week door de NOS gevraagd werd om zitting te nemen in het ‘Nationale Kabinet’ om een oplossing voor de ‘crisis’ aan te dragen, was misschien wel het meest navrante neveneffect van de moord op van Gogh.
Het is maar goed dat van Gogh gecremeerd is, al dat omdraaien in zijn graf zou hij niet volhouden.
Jammer alleen dat de generatie Wouter-Boris-Femke er zo weinig ‘substantieels’ tegenover stelt. Of, dat wilde ik maar zeggen, een schrijver als Joost Zwagerman.
Reacties
Laat een bericht achter