Bye Mr. Bean, hello Actionman
Geplaatst op oktober 29, 2010 | Gearchiveerd onder The Semidaily Kuitenbrouwser | 2 Reacties
Als je maar lang genoeg op een onbewolkt tropisch eiland verblijft ga je op een gegeven moment vanzelf naar een hagelbui verlangen, en het kon de afgelopen dagen tijdens het debat over de regeringsverklaring dus ook niet uitblijven: een momentje van Balkenende-nostalgie. Ineens stond hij daar, in plaats van Rutte. Zijn zinnen waren vaak een soort sinterklaassurprises, waarbij onder het pakpapier telkens nieuw pakpapier vandaan komt en het eigenlijke cadeautje zoekraakt. ‘Het is natuurlijk zo dat we te maken hebben met een situatie waarin je kunt zeggen: hier is sprake van een ontwikkeling die van een andere órde is dan waar we tot nu toe over gesproken hebben met elkaar, opgrond waarvan je dus een nieuwe afweging zou kunnen maken ten aanzien van de situatie zoals die op dát moment aan de orde is.’ En zoals hij articuleerde. Toen minister Veerman het nieuwe zorgstelsel van minister Hoogervorst per ongeluk ‘een fictie’ had genoemd, sprak hij de woorden: ‘Kun tuuk nie zoma fnalles ga zegge, ajst niemeens ben.’
Want wat een verademing was het optreden van Mark Rutte.
Bij de Regeringsverklaring zelf zag het er nog wat shaky uit. De jeune premier stond te gesticuleren als een Actionman met verse batterijen en z’n tekst was matig. Niet begeesterend, íets te clever, íets te veel dat snaakse JOVD-toontje, waarbij rijm het wint van rede. Zijn kabinet wil mensen bijvoorbeeld ‘niet beoordelen op hun afkomst maar op hun toekomst.’ Dat kán niet! Ook ging Rutte ‘de staatsschuld oplossen.’ Fijn, en daarna het wereldhongerprobleem graag. De AOW-leeftijd wordt verhoogd naar 66, ‘niet alleen om financiële redenen, maar ook omdat we straks iedereen hard nodig hebben.’ Inderdaad, snoep is lekker, maar het smáákt ook goed. Een andere non-sequitur die tot mantra werd verheven: ‘De overheid wordt georganiseerd volgens het principe ‘’je gaat erover of niet’’.’ Het moet afgelopen zijn dat de jeugdzorg zich met de JSF bemoeit? Vaardige copywriters zijn nuttig, maar politiek is geen poedersoep. Het moet wel een beetje klóppen.
Maar toen kwam het debat, en raakte Rutte pas echt ‘in de wedstrijd’.
‘#Rutte is voor de oppositie als die voetballer waarvan het publiek van de tegenpartij zegt: ik klap niet voor ‘m, maar wat is-ie GOEHOED,’ twitterde politiek verslaggever Ron Fresen.
Als Balkenende de Kamer toesprak zag je op de gezichten achter hem in ‘vak K’ vaak plaatsvervangende spanning en een enkele keer zelfs onvervalste paniek. Bij deze ploeg was daar geen spoor van te bekennen. Men keuvelde wat, nam een dossier door, en een periodiek blik in de rondte was voldoende om vast te stellen dat hun primus inter pares de zaak prima onder controle had. Rutte sprak ontspannen, monter, helder en gezaghebbend. Eén keer draaide hij zich heel even om ter bevestiging van een detail, maar dat was meer een reflex dan dat hij werkelijk gesouffleerd hoefde te worden. Hij kent de stof en weet wat hij wil zeggen. Rutte heeft mij nooit getroffen als een man met veel eigen ideeën, maar misschien zagen we daar in dit debat een verklaring voor: dat dossierkennis zijn prioriteit heeft. Het klinkt ook door in zijn woordgebruik: hij had het over het ‘ontschotten’ van de Wajong, ‘opplussing van de 18-miljard-plaat’ en waarschuwde voor ‘overfocussering.’
Zoals de Haagse tekstdokter Barry Smit twitterde heeft het parlementaire taalgebruik de laatste tijd de neiging te ‘geenstijliseren’. Tien jaar gekleden zou een Kamerlid tegen Stef Blok gezegd hebben dat het misschien wat al te gemakkelijk is om bij kritiek op de regeringsplannen de bal simpelweg terug te kaatsen, nu heette het dat hij een ‘jijbak’ gebruikte. Ook Wilders ging wat dit betreft weer ‘vol op het orgel’ (‘huilie huilie’, ‘kroeldoek’) maar Femke Halsema deed evengoed een duit in het zakje door Martin Bosma het ‘ideoloogje’ van de PVV te noemen. Rutte lijkt te hebben besloten niet in deze trend mee te gaan, maar van de weeromstuit rolde er soms wel érg gediplomeerde taal uit zijn mond. Diverse sprekers vroeg hij te ‘elaboreren’ en een uit z’n verband gerukt citaat noemde hij ‘gedecontextualiseerd.’ Waarom Jip en Janneke als het ook Adriaan en Olivier kan?
Tijdens het lijsttrekkersdebat in Carré, afgelopen mei, had Rutte geen weerwoord toen Roemer een ovatie oogstte door de economie een teer plantje te noemen en Rutte iemand met ‘zóó’n snoeischaar’, maar zijn Vlaamse geestverwanten deden hem intussen een handzame repliek aan de hand: ‘Snoeien om te groeien.’ De oneliner nam een hoge vlucht de afgelopen dagen, en toen Alexander Pechtold tijdens het debat zijn eigen horticulturele inzichten in de strijd wierp, troefde Rutte hem handig af: hier sprak een linksliberale tuinbezitter, terwijl hij zelf slechts een balkon heeft. Naast de salonsocialist hebben we nu dus ook de ‘balkonliberaal’. ‘Voor rechts moet u niet bij mij zijn,’ liet de VMBO-docent met een balkonnetje zich op een gegeven moment ontvallen, tegen de ‘elite’ bij de interrruptiemicrofoon. De balkonliberaal ‘wil aan de slag, een beetje op z’n Rotterdams’. Balkenende probeerde ook eens iets met Hollands Glorie, jammer dat hij onbedoeld de slavernij erbij haalde. Balkenende sprak graag van ‘eigen verantwoordelijkheid’ en het ‘stimuleren van de werkgelegenheid’, Rutte zet gewoon de ‘geluksmachine’ uit en de ‘banenmachine’ aan. Want ‘De Nederlandse Droom’ is voor iedereen.
En zo werd ook in taalkundig opzicht het tijdperk Balkenende afgesloten. Heldere, correct gearticuleerde zinnen, we waren eraan toe.
Mevrouw Tweebeeke van Nieuwsuur heeft nu reeds onthoudingsverschijnselen. Of Mark Rutte qua taalgebruik niet wat meer een voorbeeld aan Lubbers en Balkenende moest nemen, opperde zij woensdagavond bij de nabeschouwing. Ik hoop maar dat Rutte het niet gehoord heeft.
Reacties
2 Reacties to “Bye Mr. Bean, hello Actionman”
Laat een bericht achter
[…] Dit blogartikel was vermeld op Twitter door Onze Taal, Harmen Binnema, Robert Jan v. Houten, Elvike Reitsma, jan kuitenbrouwer en anderen. jan kuitenbrouwer heeft gezegd: RT @onzetaal: #taalnieuws Jan Kuitenbrouwer analyseert taalgebruik Mark Rutte. http://bit.ly/9pDAkR […]
Quote: [Zijn zinnen waren vaak een soort sinterklaassurprises, waarbij onder het pakpapier vandaan telkens nieuw pakpapier vandaan komt en het eigenlijke cadeautje zoekraakt]
Prachtige analyse van Rutte’s bijdrage aan het debat…..
En de rest weer prachtig onder de loep genomen…