Het nieuws voor dummies, pardon, jongeren
Geplaatst op april 10, 2012 | Gearchiveerd onder NRC Next, The Semidaily Kuitenbrouwser | 2 Reacties
Het NOS-Journaal gaat veranderen. Onderzoek heeft uitgewezen dat de gemiddelde kijker van het NOS-Journaal de afgelopen tien jaar ongeveer 15 IQ-punten minder intelligent is geworden. Hoogopgeleiden keren de nieuwsrubriek de rug toe. ‘Te weinig niveau’, ‘te weinig informatie’, ‘te populaire onderwerpen’, ‘geen analyse’, ‘oppervlakkige verslaggeving’, ‘er wordt niet goed doorgevraagd’, aldus een greep uit de onderzoeksresultaten.‘Dit is een signaal dat wij natuurlijk niet kunnen negeren,’ verklaart de hoofdredactie, ‘de publieke omroep is er voor iedereen, en deze groep, die belangrijk is voor de toekomst van het land, moeten wij niet van ons vervreemden. Het Journaal zal intelligenter, scherper en diepgravender moeten worden.’ Een van de eerste veranderingen in deze richting, die al spoedig in zal gaan, is dat nieuwslezers en verslaggevers van het NOS-Journaal voortaan een bril zullen dragen. ‘Liefst met een studentikoos hoornen montuur en dikke glazen,’ aldus de hoofdredactie.
Dat de gemiddelde Journaal-kijker minder intelligent wordt lijkt mij niet onaannemelijk. Onder druk van RTL4 en SBS6 is het NOS Journaal de afgelopen tien, twintig jaar een stuk populairder geworden, luchtiger, of, zoals het dan meestal heet, ‘toegankelijker’. Alsof intellectuele producten overheidsgebouwen zijn en laagopgeleide mensen rolstoelgebruikers. Eerst kwam RTL, dat intellectueel weliswaar niet door de knieën ging maar met een modernere vormgeving – flashy decor, duopresentatie, geprofileerde verslaggevers – veel kijkers wegtrok, vervolgens zette SBS de aanval in door met Hart van Nederland de laagopgeleiden weg te kapen, voor wie Washington, Brussel en Den Haag te ver weg zijn.
Met het ‘marktdenken’ dat sinds een jaar of dertig het handelen van onze overheid dicteert, is iets vreemds aan de hand. De pretentie is dat de overheid alles in principe aan de markt overlaat, en zijn bemoeienis beperkt tot die noodzakelijke taken die de markt laat liggen. In werkelijkheid gebeurt er iets anders. Dat ‘marktdenken’ betekent meestal dat de overheid zélf voor marktpartij gaat spelen en commerciële aanbieders gaat beconcurreren. Maar dat was de bedoeling niet. Want als de overheid marktpartij gaat spelen, gaat hij dus óók de taken schuwen die geen geld opleveren. Je ziet het bij de woningcorporaties, die raken in existentiële verwarring: zij wij nu een nette publieke voorziening of een inhalige vastgoedboer? Welke rol moeten we spelen? Het gevolg is een maskerade. De één vermomt zich als de ander en de ander als de een.
De Publieke Omroep is een ander voorbeeld. ‘SBS bedient de onderkant van de markt, RTL de middenmoot, laten wij ons richten op die bovenlaag die voor adverteerders niet interessant is’ – als de directie van de NPO het voorstelde zou ik zeggen: klinkt redelijk. Maar zo redeneert men niet. Men richt zich juist op de taken die de markt zelf afkan. Steekt ergens een nieuw medium of een nieuwe doelgroep de kop op, dan snelt de Publieke Omroep daar volautomatisch op af om een stuk van het marktaandeel te veroveren. Het scenario dat ik hierboven schetste – het NOS-Journaal gaat zich op hoogbegaafden richten – zal nooit gebeuren. Al was het maar omdat er geen andere aanbieders in die niche actief zijn. Maar als een of andere gek bij RTL de rubriek ‘Nieuws IQ130+’ begint en het wordt een succes, dán gaat de NOS ook zoiets maken. De Publieke Omroep moet borg staan voor ‘pluriformiteit’ en legt zich toe op het beconcurreren van de markt. Wie het snapt mag het zeggen.
Jongeren halen hun nieuws elders vandaan, overdag al, van internet, uit de gratis kranten (en uit Next natuurlijk), dus om een uur of acht ‘savonds hebben ze een vrij aardig idee van wat er speelt in de wereld, en geen zin om een half uur een repetitie met misschien iets nieuws uit te zitten. Áls ze het Journaal – NOS, RTL of SBS – al beschouwen als een gezaghebbend filter dat selecteert wat je toch echt wel moet weten. Door de veelheid aan nieuwskanalen wordt de journalistiek steeds meer een halffabrikaat en doet de eindgebruiker zijn eigen pick-and-mix. Het succes van een krant als Next, die een heel eigen selectie maakt, laat vooral zien hoe arbitrair de conventies van de journalistiek eigenlijk zijn.
Als de Publieke Omroep écht gedreven werd door marktdenken zou het feit dat jongeren steeds minder naar het Journaal kijken juist een positief signaal moeten zijn: kijk, wij zijn bezig onszelf overbodig te maken, nog even wachten tot de laatste Journaalkijkers zijn afgestorven en we kunnen het licht uitdoen. Bij de TBC-bestrijding in een grote stad werkten vijftig jaar geleden honderden mensen, nu nog een handje vol. Ophaaldiensten voor fecaliën werden overbodig door de aanleg van riolen. Stadsomroepers verdwenen uit het straatbeeld en driehonderd jaar later gebeurde met het publieke televisienieuws hetzelfde. Leve de vooruitgang! Maar zo wordt niet gedacht. Het idee dat het overbodig worden van een overheidsvoorziening een heuglijk teken van vooruitgang is, leeft niet meer. Niemand wil betrokken zijn bij iets dat krimpt. Dan ben je een loser. Geen groei? Wegwezen.
Nee, de publieke voorziening die zichzelf overbodig dreigt te maken gaat op zoek naar nieuwe ‘markten’. Het NOS-Journaal gaat jonge kijkers trekken. Een van de aangekondigde veranderingen is dat het NOS-Journaal ‘iets meer richting spreektaal’ schuift en ‘meer naar de kijker toe stapt.’
Het NOS-Journaal bestaat nu ruim vijftig jaar, het zou sneu als men er nu pas achterkwam dat het hier om een gesproken rubriek gaat, en de redacteuren dus geacht worden ‘spreektaal’ te schrijven. Als het goed is doen zij dit al, en in de talrijke NOS-Journaals die ik afgelopen week bekeek, live en op internet, ben ik vrijwel nooit iets tegengekomen waarvan ik dacht: schrijftaal, dat kan soepeler. Het NOS-Journaal wórdt in spreektaal geschreven. ‘Goeimiddeg’ zegt Rob Trip, niet ‘goe-den-mid-dag’. Hij heeft het over de ‘interim-regering’ van Mali, oké, daar zou je ‘tijdelijke’ van kunnen maken, maar ik heb m’n pen nog niet gepakt of in de volgende zin zégt Trip ook ‘tijdelijke regering’. Voorbeeldig!
‘En dan volgt nu de weersverwachting zoals opgesteld door het KNMI’ – nee, hij zegt: ‘Dan krijgt u nog het weer.’
‘Het vliegend personeel van Iberia is bevreesd dat ook hun arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden hiervan een negatieve invloed zullen ondervinden.’
Nee, Trip zegt: ‘Piloten van Iberia zijn bang dat ook hun salarissen en banen hierdoor onder druk komen te staan.’ Spreektaal!
Ik vermoed dat ‘spreektaal’ een wat ongelukkig gekozen eufemisme voor iets anders is. Want als het de bedoeling is om een zegswijze als ‘onder druk staan’ voortaan te vervangen door ‘minder worden’, of ‘verslechteren’, wat mij niet zou verbazen, dan heb je het niet over ‘spreektaal’, maar over /dumbing down/.
In de plannen staat ook dat de nieuwslezers meer moeten bewegen door de studio, ‘met kaartjes’. Zoals een talkshowhost. Of daar echt iets van gaat komen lijkt mij twijfelachtig, nieuwslezers zijn over het algemeen geen improvisatietalenten en doorgaans zwaar verslaafd aan de autocue. Bovendien: nieuws vereist precisie, lastig te combineren met een informele rondloopstijl.
‘Bij een ongeluk in een eh, fabriekscomplex, of zoiets, een explosie was het, meen ik, of nou, in ieder geval, er zijn heel veel doden en gewonden gevallen. Schijnt het. Onze verslaggever Peer Ulijn is ter plekke, Peer?’
‘Ja nou, Sacha, ik sta hier bij die brug en je ziet, hij is dus inderdaad totaal ingestort.’
‘Ik dat óók nog gebeurd? Jeetje, wat een dag!’
De ‘vertoegankelijking’ van het NOS-Journaal leek de laatste tijd, na het vertrek van Hans Laroes als hoofdredacteur, een nieuwe impuls te krijgen met nóg meer emotie, nóg meer drama, nog meer wezenloze ooggetuigen en nóg meer leukigheid. Maar kennelijk is het nog niet genoeg. Nee, we moeten kaartjes en ‘spreektaal’ en een oranje rondloopdecor om meer ‘naar de kijker toe te stappen’. Wij hadden reeds het Jeugdjournaal, toen kwam het Avond-Jeugdjournaal-op-3 maar binnenkort zijn álle bulletins van het Journaal dus Jeugdjournaal! Dwars tegen de demografische trend in. En dat allemaal uit naam van ‘de jonge kijker’. (Die dus eigenlijk niet wíl kijken.)
Wij leven in een juvocratie, en wat deze juvocratie zo erg maakt is niet dat de jeugd heerst, maar dat er namens hen geheerst wordt. Door ouderen die bang zijn.
Moet er een ‘jong’ Journaal komen? OK, zet de beste journalisten van maximaal dertig jaar oud bij elkaar en geef ze carte blanche. Maar hou in godsnaam op met die verkrampte jongdoenerij.
Reacties
2 Reacties to “Het nieuws voor dummies, pardon, jongeren”
Laat een bericht achter
Het lijkt mij een goed artikel maar weet het niet zeker. Omdat ik niet zeker ben van de boodschappen ervan.
Moet het journaal wel of niet populairder worden? Niet zou ik zeggen; daar zijn de commerciële omroepen goed genoeg in. Is dit de boodschap?
En moet het journaal zich meer richten op de jeugd? Niet per se zou ik zeggen. Als ‘de’ jeugd alleen het feitelijke, populaire nieuws wil horen, voegt een TV-journaal van de publieke omroep niets toe aan wat er commercieel al bestaat cq haalbaar is. Het moet wel toegankelijk zijn voor jeugdigen die het nieuws in zijn context gezet wil zien, achtergronden wil kennen of meer wil weten dan alleen het sensationele nieuws. Het hoeft niet door jeugdigen gemaakt te worden; kan wel. Maar is dit ook de boodschap van het artikel?
De concurrentie die vanuit het publieke domein is ontstaan is ergerlijk; op vele vlakken. Ik las dit als een boodschap van het artikel. Maar was het dat wel? M.i. hoort die dan niet in dit artikel; wel alleszins waard om een artikel aan te weiden.
Hoe zit het nu met het kapen door ouderen van iets voor jongeren? Het gaat toch niet om oud of jong maar om de kwaliteit en de onderwerpen?
“Yo kids, hier weer Rob Trip aka Tripping Robbie of Triphop Rob met wat vet ille chills for my bro’s in tha hood” Ja dankjewel Rob, maar zet dat baseballpetje maar weer snel af en hijs je broek op.
We hadden toch al een Journaal voor dummies op 3, voor jongeren die niet langer dan 7 seconden naar één bericht kunnen kijken?
En dachten ze bij het Journaal echt jongeren een plezier te doen door bij werkelijk ieder item minstens 4 willekeurige voorbijgangers hun mening te laten ventileren? ” “t is allemaal niks, meneer, en het wordt alleen nog maar erger!”