Het R-woord
Geplaatst op december 1, 2014 | Gearchiveerd onder NRC HANDELSBLAD, The Semidaily Kuitenbrouwser | 1 Reactie
Is het mogelijk dat het woord ‘racisme’ in het Engels een andere nuance heeft dan in het Nederlands? Racisme kan twee dingen zijn: gedrag dat blijk geeft van een raciaal vooroordeel, of gedrag waarmee bewust een raciaal vooroordeel wordt uitgedrukt. Max Weber leerde ons het verschil tussen de Gesinnungsethik en Verantwortungsethik. Gaat het om wat je zegt of wat je doet? In de Nederlandse politiek overheerst die eerste variant, en het is de oorzaak van veel problemen. Een parlement vol getuigende splinters, elk met hun patent voor de oplossing. Geen daden maar woorden. Als iemand in Nederland het woord ‘racisme’ gebruikt denken we al gauw dat hij het over de gezindte heeft: rassenongelijkheid als opvatting. Een zware beschuldiging, gevolgd door een emotioneel, escalerend debat.
In de VS roepen woorden als ‘antisemitism’ en ‘racism’ minder emotie op dan hier, er wordt niet uitgegaan van perfide opvattingen, maar van ongewenst gedrag. Wat je vindt is jouw zaak, denken Amerikanen, zo lang je maar gedraagt.
In de eerste reacties op de ‘grappen’ van Gordon kwam het woord ‘racisme’ niet voor, de Engelstalige media introduceerden het en pas toen werd ook hier de vraag of Gordon een ‘racist’ was. Ja, Gordons grappen waren ‘racistisch’, maar ik vermoed meer als gedrag dan als gezindte, precies zoals de Engelstalige media het bedoelden. U denkt toch niet dat die zich het hoofd gaan breken over de (onbeantwoordbare?) vraag of ene Gordon, TV-ster te Nederland, een racist is? Nee, zij zien die scene, concluderen: racistisch gedrag, en vragen zich af wat de reactie was.
De arme entertainer is nu gekwetst omdat hij een ‘racist’ genoemd wordt, en bevindt zich daarmee in de positie van de man die gearresteerd wordt omdat hij zijn vrouw slaat, terwijl hij haar alleen maar schopt. Gordon zou inderdaad een ‘racist’ kunnen zijn, maar vormen deze ‘grappen’ daarvoor een deugdelijk bewijs? Wat mij betreft bewijzen ze vooral dat hij een luidruchtige lomperik is die zijn eigen ‘humor’ belangrijker vindt dan wat hij (misschien) ooit geleerd heeft over omgangsvormen. Een ontaarde mutatie van Paul de Leeuw, die dat soort humor twintig jaar geleden introduceerde waarna hij – die humor – gedegradeerd werd tot een platvloerse vorm van egomarketing.
Kleingeestigheid, lompheid, kortzichtigheid, vooringenomenheid, onwennigheid, noem het toch niet meteen allemaal ‘racisme’!
Ook de Zwarte Piet-discussie had er baat bij gehad als de aanstichter, de 29-jarige ‘Antilliaan’ Quincy Gario, de argeloze sinterklaasvierder niet point blank van racisme had beschuldigd. Ik vermeld Gario’s achtergrond hier omdat de Antillen sterk op Amerika gericht zijn, en Gario het woord ‘racisme’ wellicht in de Amerikaanse zin gebruikte. Zich niet realiserend dat hij ons niet aansprak op /gedrag/, maar beschuldigde van kwalijke intenties.
Het succes van zo’n debat hangt af van de bereidheid van de ene partij om aan te nemen dat de klachten van de andere partij oprecht zijn. Met een onzuivere tenlastelegging maak je het mensen wel heel gemakkelijk om kwade trouw te veronderstellen. Dan wordt de stijl van de aanklacht het onderwerp van discussie, in plaats van de substantie. Dan wordt een discussie een ruzie, die eerst gesust moet worden voor er over een oplossing kan worden gepraat. Kans op een constructief gesprek gemist.
Ik weet niet of er nog momenten in het leven van Gordon zijn waarop hij niet gefilmd wordt, maar ik durf te wedden dat hij zich dan een stuk hebbelijker gedraagt dan wanneer de camera’s draaien. Zo verdedigt hij zich ook: juist door dit soort gedrag is Gordon ‘Gordon’ geworden. Ik ben misschien een monster, zegt hij in feite, maar jullie hebben mij zo gemaakt. In die zin is hij een ware populist: elke kijker is een stem vóór, waarmee je die stemmen scoort, is van ondergeschikt belang. De ware Voice of Holland is Gordon zelf. De producers achter de schermen, die Gordon casten en coachen, blijven buiten schot. Zou iemand hen niet eens moeten vragen of zij wel geld willen verdienen met het legitimeren van dit soort hufterigheid?
Reacties
Eén reacties to “Het R-woord”
Laat een bericht achter
“Zou iemand hen niet eens moeten vragen of zij wel geld willen verdienen met het legitimeren van dit soort hufterigheid?”
Pecunia non olet, zoals ze in Hilversum zeggen.